الکتروشوک یکی از تجهیزات مهم اتاق‌های عمل است. از این شوک برای وارد کردن یک شوک قوی به بیمارانی که به هر دلیلی قلب آنها از کار ایستاده استفاده می‌شود تا قلب بتواند به ریتم اولیه خود بازگردد.
دستگاه الکتروشوک یکباره جریان الکتریکی را با انرژی بسیار زیاد به عضله‌ی قلب وارد می‌کند. این انرژی به قدری است که در یک لحظه تمام سلول‌های میوکاردی (بافت قلب) را در حالت دپلاریزه قرار میدهد. در نتیجه با سرکوب کردن لحظه‌ای تمام کانون‌های اضافی، به ضربان قلب اجازه میدهد تا فعالیت عادی خود را از سر بگیرد.
الکتروشوک قلبی یا دفیبریلاتور (Defibrillator/ Countershock)
دستگاه الکتروشوک قلبی یا دفیبریلاتورها دستگاه هایی هستند که با ارسال نبض یا شوک الکتریکی به قلب، ضربان طبیعی قلب را بازیابی می کنند. آن ها برای جلوگیری یا اصلاح آریتمی، ضربان قلب نامنظم (که یا خیلی کند یا خیلی سریع است) استفاده می شوند.
بدین صورت که شوک وارد شده به قلب، تمامی فیبرهای عضلانی قلب را به طور هم زمان منقبض می کند.
مانیتور ECG دستگاه نیز برای بررسی ریتم های قابل شوک و میزان تأثیر درمان استفاده می شود.
هم چنین در بعضی از دستگاه ها ضربان ساز یا پِیس میکر (Pacemaker) وجود دارد که به صورت غیر تهاجمی می توان از آن استفاده نمود.
الکترو شوک یا دفیبریلاتور قلبی یک وسیله پزشکی پرکاربرد در مواقع اورژانسی جهت احیای دوباره عملکرد قلب بوده که با ارسال یک پالس الکتریکی یا شوک، باعث می شود ضربان قلب از دست رفته دوباره به جریان در آمده و ریتم به هم ریخته قلب را هماهنگ و منظم می کند و به این صورت فرد را از مرگ حتمی نجات می دهد.به طور کلی سه نوع دستگاه الکتروشوک قلبی وجود دارد:
دستگاه AED
یک وسیله قابل حمل و سبک بوده و در فضاهای عمومی برخی کشورها یافت شده و در شرایط اضطراری برای کمک به کسی که ایست قلبی ناگهانی را تجربه می‌کند، مورد استفاده قرار گیرند. این وسیله معمولا به اندازه یک جعبه کمک‌های اولیه بزرگ است و با لوگوی قلبی به رنگ قرمز یا سبز مشخص می شود. استفاده از این دستگاه نیاز به آموزش و تخصص خاص نداشته و تنها مطالعه دستورالعمل استفاده از آن در شرایط اضطراری می تواند باعث نجات جان فرد دیگری گردد.
دستگاه ICD
این دستگاه به صورت جراحی در قفسه سینه ( بزرگسالان )یا شکم ( کودکان) قرار می گیرند و در افرادی که سابقه حمله قلبی ، بیمار های قلبی مثل بزرگ و ضخیم شدن عضلات قلب و یا بیماری ژنتیک آریتمی قلبی را داشته، کاربرد دارد و به طور مداوم ریتم های غیر طبیعی قلب را کنترل و بلافاصله اصلاح می نماید.
WCD دستگاه
این وسیله زیر لباس پوشیده شده و قابلیت تنظیم به اندازه هر شخص را دارد. این دستگاه دارای سنسورهایی است که به پوست متصل می شود و برای تشخیص ریتم قلبی خاصی برنامه ریزی شده و زمانی که آریتمی را تشخیص دهد، هشدار را به بیمار اعلام کرده و همچنین می تواند اطلاعات فعالیت قلب بیمار را برای پزشک نیز ارسال نماید.
برای شوک دادن چه مراحلی باید طی شود
از زمان تصمیم گیری به استفاده از الکتروشوک تا لحظه‌ی تخلیه‌ی انرژی، مراحلی طی میشوند:
1)انتخاب ژول
2)شارژ کردن دستگاه
3)آماده کردن پدالها
4)قرار دادن پدالها روی قفسه سینه
5)تخلیه انرژی
الکتروشوک درمانی مغز
عبور دادن جریان الکتریکی بسیار ضعیفی از مغز بصورت چند ثانیه را الکتروشوک درمانی می‌گویند.
الکتروشوک درمانی یا درمان با تشنج برقی نوعی درمان روانپزشکی است که برای رفع و بهبود اختلالات روانی به کار می‌رود.
این روش معمولا برای اختلالاتی که نسبت به سایر درمان‌ها مقاوم هستند کاربرد دارد در واقع این درمان معمولا به عنوان گزینه آخر و زمانی که سایر روش‌ها نتیجه‌ای نداشتند تجویز می‌شود.
مشخصات فنی الکتروشوک قلبی یا دفیبریلاتور
قابلیت تنظیم سطح انرژی بین 1 تا 200 ژول
مدت زمان شارژ خازن کمتر از 6 ثانیه
قابلیت کارکرد با امپدانس بیمار بین 25 تا 200 اُهم
اعمال تحریک الکتریکی به قلب بر اساس Rate و جریان مشخص شده از طریق ماژول پِیس میکر
اعمال شوک به قلب بیمار جهت بازگشت ضربان ریتمیک به قلب با شارژ خازن و دشارژ شدن آن از طریق پدال بر روی قفسه سینه
اندازه گیری و نمایش شکل موج ECG بیمار و پارامتر ضربان قلب
اندازه گیری و نمایش درصد اشباع اکسیژن خون (به همراه پارامتر عددی SpO2)
اندازه گیری و نمایش فشارخون به صورت غیرتهاجمی (NIBP)
اندازه گیری و نمایش عدد فشارخون به صورت تهاجمی (IBP) دو کانال
اندازه گیری و نمایش عدد دما در دو محل متفاوت
اندازه گیری و نمایش مقدار CO2 دم و بازدم (CAPNO)
قابلیت انتخاب چهار مود کاری Manual، Cardioversion، Pacer
امکان چاپ سیگنال ECG، لیست Event ها، سیگنال شوک
امکان کار با برق شهری و باتری
داشتن آلارم صوتی و تصویری برای وضعیت باتری
امکان ذخیره سازی و بازبینی اطلاعات
نفوذناپذیری به آب و گرد و خاک
عوارض جانبی الکتروشوک درمانی
الکتروشوک درمانی به طور کلی درمانی امن و مطمعن محسوب می‌شود بسیاری از پزشکان و محققان معتقدند که این درمان هیچ خطری برای ساختار مغز ندارد و ایجاد آسیب مغزی نمی‌کند و حتی بسیاری از انجمن‌های روانپزشکی آمریکا، آن را به عنوان یک درمان بی خطر تایید کرده‌اند.
بطور کلی می‌توان از از عوارض الکتروشوک به موارد زیر اشاره کرد:
بلافاصله بعد از دریافت الکتروشوک ممکن است فرد احساس گیجی و سردرگمی کند، که ممکن است چند دقیقه یا چند ساعت باقی بماند.
اکثر بیماران پس از دریافت شوک از یادآوری رویدادهایی که درست قبل از انجام الکتروشوک درمانی اتفاق افتاده است دچار مشکل میشوند.
که این فراموشی و مشکلات مربوط به حافظه پس از گذشت چند ماه بعد از اتمام دوره‌های درمان بهبود می‌یابد.
در روزهایی که دریافت شوک الکتریکی اتفاق می‌افتد، برخی از افراد علائم جسمانی ناخوشایندی نظیر حالت تهوع، سردرد و دردهای عضلانی را تجربه می‌کنند.
خطر شکستگی در فرد بیمار نیز بر اثر شوک یکی از چالش‌های این شیوه درمانی است که می‌توان با استفاده از بیهوشی عضلات را شل کرد و در زمان انجام این روش، تا حد قابل توجهی این عارضه را کاهش داد.
میزان مرگ و میر ناشی از الکتروشوک درمانی
میزان مرگ و میر در جلسات الکتروشوک تقریبا همان میزانی است که احتمال مرگ در بیهوشی‌های عمومی و زایمان وجود دارد، بطور کلی مرگ در این فرایند درمانی بسیار کم است.
فواید الکتروشوک درمانی
بیمارانی که به دلیل وجود بیماری‌های زمینه‌ای نمی‌توانند از داروهای شیمیایی استفاده کنند، الکتروشوک درمانی یک راه حل جایگزین و بسیار موثر است.
زمانی که مشکل بیمار با سایر روش‌های درمانی حل نشود، الکتروشوک درمانی می‌تواند تا حد زیادی به روند درمان کمک کند.
کوتاه شدن مدت بستری در بیماران نیازمند بستری نیز از دیگر مزایای این شیوه درمانی است.
اقدامات قبل از الکتروشوک
بیمار باید اطلاعات کاملی از بیماری‌های جسمی، روانی و حساسیت‌های دارویی را به پزشک بدهد.
بیمار داروهایی که توسط روانپزشک تجویز شده است را حداقل 12 ساعت قبل از الکتروشوک درمانی نخورد.
حداقل 8 ساعت قبل از الکتروشوک درمانی ناشتا بوده و از خوردن غذا و مایعات پرهیز شود.
قبل از الکتروشوک درمانی سیگار کشیده نشود.
قیمت دستگاه الکتروشوک قلب ایرانی با توجه به برند، در حدود قیمتی 70 میلیون تا 200 میلیون در سایت تجهیزات پزشکی می‌مد موجود می‌باشد.