راهنمای جامع دستگاه بیلیروبین متر (بیلی چک) برای تشخیص زردی نوزادان
تشخیص و پایش زردی (هایپربیلیروبینمی) در نوزادان یکی از دغدغههای اصلی والدین و کادر درمان است. در گذشته، این فرآیند عمدتاً با معاینه چشمی و سپس تأیید با آزمایش خون انجام میشد. امروزه، دستگاه بیلیروبین متر (بیلی چک)، روشی غیرتهاجمی، سریع و دقیق را برای اندازهگیری سطح بیلیروبین ارائه داده است.
دستگاه بیلی چک چیست و چگونه کار میکند؟
دستگاه بیلی چک یا بیلیروبین متر (Bilirubin meter) یک ابزار تخصصی دستگاه پزشکی است که برای اندازهگیری سطح بیلیروبین پوست نوزاد بدون نیاز به نمونهگیری خون استفاده میشود.
-
روش کار تخصصی: این دستگاه با هدایت یک پالس نور در طول موج مشخص به داخل پوست نوزاد عمل میکند. سپس شدت طول موجهای برگشتی را که توسط بیلیروبین موجود در بافت زیر پوست جذب شدهاند، اندازهگیری و تجزیه و تحلیل میکند. این فرآیند در کسری از ثانیه انجام میشود و میزان اندازهگیری شده، با غلظت بیلیروبین سرم خون همبستگی بالایی دارد.
-
مزیت اصلی: با خرید و استفاده از بیلی چک، بدون درد و خونریزی و نیاز به سوزن، میتوان میزان بیلیروبین را اندازهگیری کرد.
نکته کلیدی: بیلی چک یک ابزار غربالگری و پایش است. در صورت نیاز به درمان، پزشک ممکن است برای تأیید و تعیین دقیق غلظت بیلیروبین سرم (Total Serum Bilirubin - TSB) همچنان درخواست آزمایش خون بدهد.
✨ مزایای کلیدی استفاده و خرید بیلی چک
خرید بیلی چک مزایای متعددی را برای مراکز درمانی، مطبها و حتی والدین (در صورت اجاره یا خرید تحت نظر پزشک) به همراه دارد:
-
روش غیرتهاجمی و محافظت از نوزاد:
-
کاهش استرس: اندازهگیری بدون سوزن و درد، استرس نوزاد و والدین را به شکل چشمگیری کاهش میدهد.
-
کاهش خطر عفونت: حذف نیاز به نمونهگیری خون مکرر، احتمال ابتلا به عفونت یا هماتوم را کم میکند.
-
-
سرعت بالا و صرفهجویی در زمان:
-
تشخیص فوری: نتایج اندازهگیری به صورت فوری روی صفحه LCD نمایش داده میشود، که امکان تشخیص و شروع سریعتر درمان (فتوتراپی) را فراهم میکند.
-
کالیبراسیون خودکار: در بسیاری از مدلهای پیشرفته، تعویض سری پلاستیکی (نوک تماسی) دستگاه باعث کالیبره شدن خودکار میشود و زمان لازم برای کالیبراسیون دستی را حذف میکند.
-
-
صرفهجویی در هزینه:
-
در مقایسه با هزینههای مکرر آزمایش خون در آزمایشگاه، این روش در بلندمدت میتواند مقرونبهصرفهتر باشد.
-
-
قابل حمل و سهولت در استفاده:
-
دستگاهی کوچک، سبک و قابل حمل است و میتوان آن را به راحتی در بخشهای مراقبت از نوزادان (NICU)، کلینیکها، مطب و منزل استفاده کرد.
-
📝 نحوه استفاده صحیح از دستگاه بیلی چک
استفاده از دستگاه بیلی چک معمولاً آسان بوده و نیاز به آموزشهای اولیه دارد. مراحل استفاده به شرح زیر است:
-
آمادهسازی: دستگاه را روشن و از کالیبره بودن آن اطمینان حاصل کنید. در صورت نیاز، سری پلاستیکی جدید را نصب کنید.
-
انتخاب محل اندازهگیری: بهترین و دقیقترین نقاط برای اندازهگیری بیلیروبین پوست، پیشانی و جناغ سینه (Sternum) هستند، زیرا این نواحی بهترین همبستگی را با سطح بیلیروبین خون دارند.
-
اندازهگیری:
-
سر پلاستیکی بیلی چک را مستقیماً و بدون زاویه روی پوست (مثلاً پیشانی) قرار دهید.
-
دکمه اندازهگیری را فشار دهید.
-
برای اطمینان از دقت، این تست را 5 بار متوالی تکرار کنید.
-
-
مشاهده نتیجه: دستگاه به صورت خودکار میانگین 5 اندازهگیری را محاسبه کرده و روی صفحه نمایش LCD نشان میدهد.
🛑 شرایطی که استفاده از بیلی چک را محدود میکند
در برخی شرایط، استفاده از بیلی چک ممکن است منجر به خطای اندازهگیری شود یا توصیه نگردد:
-
قرارگیری در معرض نور خورشید: اگر ناحیه اندازهگیری (مانند پیشانی) اخیراً و مستقیماً در معرض نور خورشید قرار گرفته باشد، نتیجه تست ممکن است با خطا همراه باشد.
-
ضایعات پوستی: وجود کبودی، هماتوم، ماه گرفتگی یا هر نوع ضایعه پوستی در محل اندازهگیری.
-
سن نوزاد: معمولاً بازه زمانی دقیق استفاده از این دستگاه تا 20 روزگی نوزاد یا تا زمانی که بیلیروبین پوست نوزاد به حالت پایدار نرسیده، است.
-
وزن کم نوزاد: در نوزادان نارس (پرهترم) یا دارای وزن بسیار پایین، دقت دستگاه ممکن است کاهش یابد.
💡 نحوه استفاده از بیلی چک هنگام فتوتراپی (نور درمانی)
نور درمانی یکی از روشهای اصلی درمان زردی است و مستقیماً بر بیلیروبین پوست تأثیر میگذارد. هنگام پایش زردی با بیلی چک در زمان فتوتراپی، باید نکات زیر را رعایت کرد تا نور درمانی بر نتیجه تست تأثیر نگذارد:
-
محافظت از ناحیه تست: قبل از شروع یا در طول نور درمانی، باید ناحیهای از پوست (معمولاً یک لکه روی جناغ سینه یا پیشانی) که برای اندازهگیری در نظر گرفته شده است، با نوار مخصوص بیلی چک یا یک پوشش کدر، کاملاً از تابش نور فتوتراپی محافظت شود.
-
توقف موقت دستگاه: در زمان انجام تست، لازم است دستگاه فتوتراپی قطع شود و نوار محافظ برداشته شود.
-
اندازهگیری و ادامه درمان: پس از اندازهگیری سطح بیلیروبین، بلافاصله میتوان دستگاه فتوتراپی را مجدداً روشن کرد.
دستگاه بیلیروبین متر (بیلی چک) یک ابزار حیاتی در تشخیص بهموقع و پایش مؤثر زردی نوزاد است. سرعت، دقت و ماهیت غیرتهاجمی آن، این دستگاه را به یک استاندارد در مراقبتهای نوزادی تبدیل کرده است و در صرفهجویی در وقت و هزینه و افزایش کیفیت درمان نقش مهمی دارد.